आगोट (2)

                                   हे गो-हे कधी कधी संप पुकारत. एका जागे वर मांड ठोकून बसले म्हणजे त्याला परत ऊठून चालते करणे म्हणजे दिव्यच.मग त्याला उठवण्यासाठी नाना उपाय केले जात.त्यामध्ये त्याच्या शेपटीला चावणे, शेपटी पिरगाळणे.डोळ्यात लाल मिरची पुडी टाकणे,नाक दाबणे, पराणीने टोचणे.पराणी म्हणजे लाकडाच्या काठीला लोखंडी टोकदार खिळा ठोकून ते बैलांना टोचणे. अशा अघोरी उपायाने गो-हा चौखूर उधळायचा वाट मिळेल तिकडे पळत सुटायचा.आम्हा मुलांना करमणूक व्हायची. गो-हातचा जीव जातो हे कळण्याचे वय नव्हते. कधी कधी गो-हा बेभान होऊन .गाडी उलटून अपघात व्हायचे. केव्हा केव्हा जुना म्हातारा बैल शेजारी बैलांना होणारी मारहाण छळ बघून म्हातारा बैल उधळायचा कदाचित तेव्हा पासूनच "ढवल्या शेजारी पौळ्या बांधला गूण नाही पण वाण लागला "ही म्हण वृढ झाली असावी. पाऊस थोडा रामला की पेरणी ला सुरवात व्हायची. नांगर स्वच्छ पाण्यात धुतला जाई हळदीकुंकू लाऊन नांगराची पूजा केली जाई.दोन बैलांच्या खांद्यावर जुकार (जू) ठेवला जाई त्यावर नांगर उलट बाजूने टाकून त्याला दोरखंडाने आशा रितीने बांधला जाई की नांगर सरळताठ बैलांच्या जुकारावर ऊभाच राही हे दृश्य फार मनोहारी असे.आता तसे क्कचित दृष्टीस पडते. शेतावर माळावर राबवून पेरलेले की वरून नांगर फिरवला जाई.या वेळी रानपाखरांचे मंजूळ गुंजन ऐकायला मिळायचे विविध जातीची वेगवेगळ्या प्रकारची पाखरं याची देही याची डोळा पहाता येत. विविध जातीचे कीटक फुलपाखरे कदाचित या चिमुकल्यांची नोंद कुठेच नसेल पाखरांचा किलबिलाट " पेरते व्हायला पेरते व्हा " पाखरांच्या. हाका ऐकून कान तृप्त व्हायचे कोकीळेचा सप्तकातील मेघमल्हार येथेच मनसोक्त ऐकता येतो. तुम्हाला शिव्यांचा अभ्यास करायचा असल्यास आगोटीला पेरणीच्या वेळी कोकणात या नाना रंगाच्या नाना ढंगाच्या विविधतापूर्ण शिल अश्लील शिव्यांचा येथे "नांग-या "म्हणजे नांगराचा चालक नांगराच्या बैलांना देत असतो. बाळ मनावर कळतनकळत याचे परीनाम होतातच. आता हे जुने वैभव लोप होत आहेत. आता ना गुरे ,ना बैल ,ना नांगर,ना त्या पाखरांचे मनोहारी गुंजन. ना त्या पेरणीच्या गोड मनाला रुंजी घालणा-या आठवणी.

✒ प्रा.धनाजी जनार्दन बुटेरे
मु.:- पोई ;पो :- वाहोली ता :- कल्याण ;
जि.:- ठाणे 📞9930003930
             Copyright